Hapis Cezasının Ertelenmesi

Hapis Cezasının Ertelenmesi, Kişinin cezaevine alınmasının amacı onun ıslah edilmesi ve tekrar topluma kazandırılmasıdır. Ve fakat ceza hukuku mantığına göre örneğin  3 ay 5 ay gibi süreyle kişi belirli sebeplerden dolayı ıslah edilemeyecektir.. Bu sebepledir ki Devlet bu kimseleri yargılamakta ve alınan hüküm ceza adli sicil kayıtlarına işlenmekte ama bu kimseler ceza infaz kurumuna alınmamaktadır. Bu süre zarfında Ceza Hukukunun bakışı şöyledir: hükümlünün denetim süresi içerisinde suç işlememesi halinde hapis cezasının ceza infaz kurumunda geçirmiş sayılacak. Ve hükümlü denetim süresi içerisinde kanunen öngörülen kıstasta bir suç işlerse sonraki işlediği suçun cezasını da ertelenmiş olan cezasına eklenerek ceza infaz kurumunda geçirmesi gerçekleştirilir.

Burada önemli olan hususlar şunlardır:

1. Kişi yargılanır ve bir hapis cezası alırsa hapis cezasının ertelenmesi halinde bu ceza adli sicil kaydına işlenir
2. Kişinin hapis cezasına ilişkin aldığı ceza hükmünün ceza infaz kurumunda geçirilmesi gerekmemektedir.
3. Kişinin aldığı ceza hükmüne ve sanığın durumuna göre bir denetim süresi tayin edilir; kişi denetim süresi içerisinde kanunen belirtilen şartlarda bir suç işlemez ise bu kişi hapis cezası ceza infaz kurumunda geçirmiş sayılacaktır.
4. Denetim süresi içinde yeni bir suç işlenmesi halinde hem ertelene suçun hem de ikinci işlenen suçun cezasının ceza infaz kurumunda infazına hükmolunur.

Hakim yargılamadan sonra hangi durumda ceza erteleme yoluna gidebilir ?

Yukarıda da değinildiği gibi kanunen adli para cezaları ve güvenlik tedbirlerinin ertelenmesi söz konusu olamaz; ancak ve ancak hapis cezaları ertelenebilir. O halde şunu net bir şekilde ifade edelim ki adli para cezalarını ve güvenlik tedbirlerinin infazı ertelenemez.

Hapis cezasının ertelenmesi

            Madde 51- (1) İşlediği suçtan dolayı iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûm edilen kişinin cezası ertelenebilir. Bu sürenin üst sınırı, fiili işlediği sırada onsekiz yaşını doldurmamış veya altmışbeş yaşını bitirmiş olan kişiler bakımından üç yıldır. Ancak, erteleme kararının verilebilmesi için kişinin;

1. a) Daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı üç aydan fazla hapis cezasına mahkûm edilmemiş olması,
2. b) Suçu işledikten sonra yargılama sürecinde gösterdiği pişmanlık dolayısıyla tekrar suç işlemeyeceği konusunda mahkemede bir kanaatin oluşması,

Gerekir.

(2) Cezanın ertelenmesi, mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi koşuluna bağlı tutulabilir. Bu durumda, koşul gerçekleşinceye kadar cezanın infaz kurumunda çektirilmesine devam edilir. Koşulun yerine getirilmesi halinde, hakim kararıyla hükümlü infaz kurumundan derhal salıverilir.

(3) Cezası ertelenen hükümlü hakkında, bir yıldan az, üç yıldan fazla olmamak üzere, bir denetim süresi belirlenir. Bu sürenin alt sınırı, mahkûm olunan ceza süresinden az olamaz.

(4) Denetim süresi içinde;

1. a) Bir meslek veya sanat sahibi olmayan hükümlünün, bu amaçla bir eğitim programına devam etmesine,
2. b) Bir meslek veya sanat sahibi hükümlünün, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına,
3. c) Onsekiz yaşından küçük olan hükümlülerin, bir meslek veya sanat edinmelerini sağlamak amacıyla, gerektiğinde barınma imkanı da bulunan bir eğitim kurumuna devam etmesine,

Mahkemece karar verilebilir.

(5) Mahkeme, denetim süresi içinde hükümlüye rehberlik edecek bir uzman kişiyi görevlendirebilir. Bu kişi, kötü alışkanlıklardan kurtulmasını ve sorumluluk bilinciyle iyi bir hayat sürmesini temin hususunda hükümlüye öğütte bulunur; eğitim gördüğü kurum yetkilileri veya nezdinde çalıştığı kişilerle görüşerek, istişarelerde bulunur; hükümlünün davranışları, sosyal uyumu ve sorumluluk bilincindeki gelişme hakkında üçer aylık sürelerle rapor düzenleyerek hakime verir.

(6) Mahkeme, hükümlünün kişiliğini ve sosyal durumunu göz önünde bulundurarak, denetim süresinin herhangi bir yükümlülük belirlemeden veya uzman kişi görevlendirmeden geçirilmesine de karar verebilir.

(7) Hükümlünün denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlemesi veya kendisine yüklenen yükümlülüklere, hakimin uyarısına rağmen, uymamakta ısrar etmesi halinde; ertelenen cezanın kısmen veya tamamen infaz kurumunda çektirilmesine karar verilir.

(8) Denetim süresi yükümlülüklere uygun veya iyi halli olarak geçirildiği takdirde, ceza infaz edilmiş sayılır.

TCK m. 51’de düzenlendiği üzere mahkemenin bir kişinin hapis cezasını erteleyebilmesi için cezanın miktarının iki yıl veya daha az hapis cezasına gerektirecek bir suç işlemelidir. (Bu sürenin üst sınırı, fiili işlediği sırada onsekiz yaşını doldurmamış veya altmışbeş yaşını bitirmiş olan kişiler bakımından üç yıldır)

Ve daha önceden 3 aydan fazla hapis cezası gerektiren kasıtlı bir suçtan mahkum olmamak ve tekrar suç işlemeyeceğine dair mahkemenin kanaatinin oluşması- sanığın pişman olduğuna dair mahkemenin kanık olması gerekmektedir.

Burada kısaca kanunun şerh düştüğü şu hususa değinmekte fayda bulunmaktadır. Suçun faili 18 yaşını doldurmamış bir çocuk ise veya 65 yaşını doldurmuş bir kişi ise kanunen hapis cezasının ertelenmesi için 2 yıl veya daha az olan hapis cezası şartı 3 yıla çıkarılmakta ve 3 yıl ve daha az hapis cezası gerektiren suçlar için hapis cezasının ertelenmesi mümkün olmaktadır. Fakat burada da daha önceden 3 aydan fazla hapis cezası gerektiren kasıtlı bir suçtan mahkum olmamış olma şartı aranmaktadır.

Suç neticesinde bir gerçek veya tüzel kişiye; kuruma veya devlete zarar söz konusu ise sanığın öncelikle bu zararı gidermesi- zararı tazmin etmesi gerekmektedir.  Mahkemenin böylece sanığın pişman olduğuna ve kişilerin zararının giderilmesi yolu ile mağdur olmayacağına dair kanatinin var olması sağlanır.

Bu şartların sağlanması halinde Mahkeme En az 1 yıl en fazla üç yılı olmak üzere bir denetim süresi uygulayacaktır.

Hakimin verdiği bu denetim süresi içerisinde hükümlü suç işlemez ise ne olur?

Suç için mahkemece kurulan hapis cezası hükmü kişinin yargılanması ile kişinin adli sicil kaydına işlenmiş olur. Hapis cezasının ertelenmesinde kurulan hüküm gereği verilen hapis cezası için öngörülen denetim süresince hükümlü  hapis cezasını cezaevinde geçirmiş sayılır fakat kişi verilen  süre içerisinde kasten suç işlerse ikinci suç için öngörlen ceza ile birleştirilerek ertelenen cezanın da ceza infaz kurumunda infazına hükmolunur.

Hapis cezasının ertelenmesi tekerrüre esas oluşturur mu ?

Hapis cezasının ertelenmesi acaba tekerrüre esas oluşturur mu,tekerrür neydi? Birden fazla defa suç işleyen ve tehlikeli olduğu kabul edilen kişinin sonraki işlediği suçun cezasının farklı bir şekilde infaz edilmesidir, yani kişinin sonraki ceza miktarının artırılması değil infazın daha kısıtlı bir ceza infaz kurumunda geçirilmesidir. Tekerrürde olmazsa olmaz şartı kişinin önceki işlediği suçun cezasının kesinleşmiş olmasıdır, birinci şart burada zaten mevcut burada ceza miktarı kesinleşmiş adli sicil kaydına da işlenmiştir.

Mahkemece hapis Cezasını ertelendi ise kişiye bir Denetim süresi verildi ve hükümlü   bu Denetim süresi içerisinde başka bir suç işlemişse denetim süresi içerisinde işlenen suç için öngörülen hapis cezası ertelenen suça tekerrür edecektir. Çünkü kanunen belirtildiği üzere tekerrür için önemli olan mahkemece verilen hükmün KESİNLEŞMİŞ olmasıdır, hükmün infazı değildir. Hapis cezasının ertelenmesi halinde ise hapis cezası kesinleşmiş ve hükümlü belli bir süre içerisinde suç işlerse sonraki suç ilk suça tekerrür edecektir yani hapis cezasının ertelenmesi tekerrüre esas oluşturur.

1. Hapis cezasının ertelenmesi ile ilgili üzerinde durulması gereken husus mahkemenin sadece hapis cezalarını erteleyebileceğidir.
2. Mahkeme kanunen adli para cezalarını ve güvenlik tedbirini
3. Mahkemenin hapis cezasını erteleyebilmesi için ceza miktarının iki yıl ve daha az olması gerekir ancak çocuklarda ve yaşlılarda Bu süre 3 yıl ve daha az olabilmektedir.
4. Kişinin daha önce kasıtlı bir suçtan 3 aydan fazla mahkumiyetinin olmaması gerekir,
5. Hükümlü olan kişi üçüncü kişilere herhangi bir zarar verdiyse bir başkasına veya devlete bu zararı tazmin etmekle yükümlüdür.
6. Son olarak mahkemenin hapis cezasının ertelenmesi hakkında kanaati oluşmalıdır..

Bu hususlar mevcut ise en az 1 yıl en fazla 3 yıl geçmemek üzere bir denetim süresi uygulanacaktır bu süre içerisinde suç işlenmez ise  kişi cezasını cezaevinde çekmiş sayılacaktır. Ama bu süre içerisinde kişi suç işlerse diyelim iki yıl erteledi, kişi 2 yıl cezaevinde yatar ve hapis cezasının ertelenmesi tekerrüre esas oluşturur.

Hapis cezası veya Adli para cezaları ve güvenlik tedbirleri

Kısacası Türk Ceza Kanunu uygulanan yaptırım türlerinin belirlenmesi ve bireyselleştirilmesi hakkında söyleşi

Ceza kanunları soyuttur ceza kanunları ne zaman ki şahıslara uygulanmaya başlanırsa o zaman somut hale getirilir yani ne zaman bireyselleştirilse  o zaman somut hale gelir.Peki bir suç işlendiğinde  hakim neye göre kişiyi yargılayacak, şartları ne olacak ,cezayı önce artırır mı cezayı önce azaltır mı onlara bir bakalım, örnek üzerinden gidelim, diyelim ki adam öldürdünüz adam öldürmek TCK 85 maddesine göre kasten adam öldürmekten yargılanıyorsunuz ne yapacak hakim bir suç işlerseniz önce işlediği suçun cezası Türk Ceza Kanunu hangi maddeyi ihlal etmiş Hakim önce onu belirleyecek o maddeyi belirledikten sonra yargılayacak ve yargılarken de  ya o cezanı altı  limiti üzerinden veya üst limiti üzerinden ceza verecek yani hakim ikinci adıma da şunu yapacak ceza miktarını belirleyecek.

Ceza’nın belirlenmesi ve bireyselleştirilmesi: Hakim bir kişinin ceza miktarını belirlerken kanunen hangi sınırlar dahilinde cezayı indirir hangi hal ve şartlarda cezayı arttırır veya azaltır:

Ceza’nın belirlenmesi ve cezanın bireyselleştirilmesi, Hakim Yargılama yaparken şunları göz önünde bulundurmak zorundadır şartlar varsa Ceza indirip arttırmak zorundadır.

1. Bunlardan birincisi suçun işleniş biçimi: suçun işleniş biçimi hakim için bağlayıcıdır, hakim suçun işleniş biçimine göre ceza indirip veya arttırmak zorundadır. Hakimi burada takdir etkisi ortadan kalkar. Örnek verelim, Ben şu kişiyi öldürdüm o kişiyi hiçbir sebep yokken öldürmesi ile  canavarca bir hisle öldürmesi arasında fark vardır. Hiçbir sebep yokken öldürme fiili gerçekleştirilecek olursa  alınacak ceza müebbet hapis cezasıdır Ancak kişi canavarca bir hisle öldürürse yani işkence ederek öldürürse, eziyet çektirerek öldürürse alacağı ceza ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası olur. İşte burada Suçun işleniş biçimi hakim için bağlayıcıdır bu suç normal bir şekilde mi işlenmiş yoksa canavarca bir hisle de mi işlenmiş öncelikle hakim bu hususları inceler.
2. Suçun işlenmesinde kullanılan araçlar: Suçun işlenmesinde kullanılan araçlar da yargılamayı yapan mahkeme için bağlayıcıdır. Hukuka uygunluk sebebi içerisinde değerlendirilirse Eğer bir kişiye tokat atarsanız ceza almazsınız fakat diyeyim ki bu hukuka uygunluk sebeplerinden herhangi bir yok birine haksız tokat attınız bu şekilde suç işlemiş oldunuz, şimdi bir kişiye tokat atmakla onu silahla yaralamak arasında fark var.Çünkü bir kişiye tokat atmak basit kasten yaralama suçuna girer ancak bir kişiyi silahla yaralama suçu ise nitelikli kasten yaralamaya girer. İşte bir kişiyi Tokatla yaralamak var bir de kişiyi silahla yaralamak var işte bir kişiyi silahla yaralarsan her zaman için daha fazla ceza alınır, çünkü silahla işlenmiş olan suçlar her zaman için daha fazla cezayı gerektirir. İkincisi ise suçun işlenmesinde kullanılan araçlar yargılamayı yapan hakim için bağlayıcıdır.
3. Üçüncüsü suçun işlendiği yer ve zaman suçun işlendiği yer ve zaman hakim için nasıl bağlayıcı olabilir ki; eğer kişiyi diyelim ki zarara uğrattın varsayalım ki malını çaldın hırsızlık suçu işledin bir kişi dışarıda herhangi bir hırsızlık suçunu gerçekleştirmişse cezası hanede veya işyerinde gerçekleştirilen hırsızlık suçunun cezasından daha azdır. Kişinin konutunda hırsızlık suçunu işlerseniz cezası daha fazladır, çünkü konut dokunulmazlığı yoluyla işlenen hırsızlık suçlarında ceza miktarı Her zaman için daha önemli görülür. Suçun işlendiği yer önemli peki suçun işlendiği zaman neden önemli yine örnek verecek olursak hırsızlık suçlarında gündüz işlenen hırsızlık suçlarında ceza daha azken gece işlenen hırsızlık suçlarında ceza miktarı daha fazladır, Çünkü insanları gece vaktinde daha savunmasız bir şekilde yakalanabileceği  için bu suçu kişi  rahatlıkla işleyebilir.  Bu sebepten dolayı Kanun koyucu demiş ki gündüz hırsızlık suçunun cezası geceye göre daha azdır işte değerli arkadaşlar suçun işlendiği yer ve zaman yargılamayı yapan hakim için mahkemeler için bağlayıcıdır.
4. Suçun  Konusunun Önemi ve Değeri: Suçun konusunun önemi ve değeri yargılamayı yapan hakim için bağlayıcıdır yani bir insanı öldürürseniz müebbet hapis cezası ile cezalandırılırsınız  ancak bir çocuğu öldürürseniz kendisini savunamayacak derecede olan birini öldürdüğünüz için hukuk mantığı uyarınca adam öldürmenin nitelikli halinden ceza alırsınız suçun konusu, önemi burada devreye girer ve adam öldürme nitelikli halinin ağırlaştırılmış müebbet ne cezalandırması, veya bir kamu görevlisini şahsi suçundan dolayı öldürürseniz normal bir insan öldürmüş gibi müebbet cezalandırılırsınız ancak kamu görevlisini görevinden dolayı öldürürseniz adam öldürmenin nitelikli halinden ceza alırsınız gördüğünüz gibi suçun konusunun önemi ve değeri de yargılamayı yapan merciler için bağlayıcıdır önemlidir.
5. Meydana gelen zararın ağırlığı: Meydana gelen zararın ağırlığı da yargılamayı yapan merciler için bağlayıcı imiş Yani eğer bu suç neticeye ulaşırsa o suçun neticeye ulaşmış halinden ceza alırsınız. Örneğin kişi herhangi bir hırsızlık suçu işlemek istedi ancak teşebbüs aşamasında kaldı ise meydana gelen neticeden daha az bir ceza ile kişi cezalandırılır, kişi adam öldürdü müebbet hapis cezasıyla cezalandırılır. Ancak bu suç teşebbüs aşamasında kalırsa kişi her zaman için daha az bir ceza ile cezalandırılır  örneğin müebbet gerektirecek suç işlerseniz 15 yıla kadar hapis cezası istemiyle yargılanabilirsiniz. İşte meydana gelen zararın ağırlığı da yargılamayı yapan makamlar için bağlayıcıdır,
6. Kişinin suçu kasten veya taksirle işlemesi: Yukarıdaki hususların sonrasında mahkeme şuna bakacaktır: suçu işleyen bu kişi bu suçu kasıtlı bir şekilde mi işlemiş yoksa taksirli bir şekilde mi işlemiş hakim ona bakacak demek ki suçun kağıt veya taksirli bir şekilde işleniş biçimi de yargılama yapan hakim için bağlayıcıdır, yani hakim buna göre cezayı indirip artırmak zorunda Buna göre kast varsa ağır ceza taksir varsa daha hafif bir ceza ile kişiyi cezalandırılabilir. Adam öldürmek üzerinden yine örnek verecek olursak kişi adamı öldürürse  müebbet hapis cezası, taksirle öldürürse bilinçsiz taksirle olursa kişi 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası istemiyle yargılanır.
7. Suçun işleniş amacı ve saiki:  Ve son olarak hakim için bağlayıcı olan şu hakim suçun işlenişine failin saikine ve amacına bakacak, saike ne demektir kişiyi suçu işlemeye iten sebeplerdir. Kişinin  işlemiş olduğu suçta herhangi bir sebebi herhangi bir amacı varsa her zaman için ceza daha ağır bir şekilde infaz edilecektir, hiçbir sebep yokken adamı öldürmenin cezası müebbet iken,  töre cinayeti amacıyla adam öldürmek,  öldürmenin nitelikli halinden ceza alınmasına sebeptir kişi  ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.

Çünkü o suçta bir amaç var kişinin kendine göre hasmı olan kişiyi ortadan kaldırmaktır işte burada hakim yargılama yaparken belirleyici olanlar bunlar Yalnız dikkat ederseniz sanığın duruşma salonundaki davranışları suçtan önceki hali suçtan sonraki hali onları buraya yazılmadı,  Çünkü hakim orada cezayı indirip artırmak zorunda değildir, onlar hakimin takdiri indirim hakkına girer, orada hakim ancak takdir yetkisini kullanabilir ama burada hakimin takdir yetkisi yoktur. Bu şartlardan herhangi bir varsa uygulamak zorunda Ancak kişinin duruşma salonundaki davranışlara suçtan önceki suçtan sonraki hali tamamı ile hakimin takdirindedir.

Örnek verecek olursak  adamın bir tanesi bir suç  işlemiş daha sonrasında da hakimin karşısına gelmiş, sonra bu adam hayatı boyunca takım elbise giymemiş fakat mahkeme salonuna gelince gayet şık bir takım elbise giymiş, temiz bir gömlek altına çekmiş, şık  ayakkabıları giymiş kravat takmış ve sinek kaydı traş olmuş ve el pençe hakimin karşısında duruyor. Ne yapacak bu adam bu şekilde niye yapıyor, çok mu korkuyor?  Hayır Hakimin takdir yetkisini kullanması için yapıyor ama hakim bu ne güzellik ne kadar güzel bir takım elbise diyecek ne kadar yakışıklısın diyecek al sana diyecek ceza indirim yapıyorum, yapılıyor mu yapılıyor çünkü suçun sanığın daha doğrusu duruşma salonundaki davranışları tamamıyla hakimin takdir yetkisinde  hakim diyecek ki kardeşim bu kişi duruşmada herhangi bir şekilde düzeni bozmadığı için takdir yetkimi kullanıyorum ve ben bu kişinin  cezasında indirime gidiyorum.

Ama bunu da şöyle anlamayınız hakim her durumu geniş bir şekilde kullanamıyor örnek verelim:  Eğer bir suç ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına gerektiriyorsa hakim takdir yetkisini kullanırsa  müebbete indirir. Eğer bir suç Müebbet hapis cezasına gerektiriyorsa hakim takdir yetkisini kullanırsa işte 20 yıldan 25 yıla kadar hapis cezası istemiyle kişi yargılar. Eğer hakim süreli hapis cezasına hükmedecek ise ve ceza süreli hapis cezasını gerektiriyorsa hakim burada cezanın 6’da 1’i ne kadar indirim de bulunabilir, örnek 18 yıl hapis cezası ile cezalandırılacak bir kişi ama hakim ne yaptı takdir yetkisini kullandı işte 18’in altıda  biri 3 yıl yani en fazla 3 yıl o durumda cezasını indirebilir bir kişinin.

Şunu da unutmayalım hakim kişiyi yargılarken yargılama esnasında önce cezayı arttırır mı yoksa indirir mi? Yani önce ağırlaştırıcı sebepleri mi uygular hafifletici sebepleri mi uygular diye baktığımız zaman  hakim kişiyi önce cezayı artırır önce ağırlaştırıcı sebepleri uygular daha sonra diğer şartlarla birlikte cezayı indirecektir hafifletecektir ve en sonda hakim bir kişiye ceza vereceği zaman ne yapacak takdiri indirim hakkını kullanacaktır. Hakim takdiri indirim hakkını sadece sanığın lehine kullanabilir sanığın aleyhine hakim bu hakkı kullanamaz. Bunu da unutmayalım ve İşte gördüğünüz gibi yargılama yapan merci için, hakim için cezanın belirlenmesi ve bireyselleştirmesinin şartları bunlardır.

Av. Kübra Nur SAKMANLI

CEZA HUKUKU