Başlıklar:
- İş kazası nedir?
- İşçi iş kazasına uğramışsa ne yapması gerekir?
- İş kazasında kusur raporu
- İş kazasında ne kadar maddi ve manevi tazminat alınır?
- Destekten yoksun kalma tazminatı
- Covid-19 ölümleri iş kazası sayılabilir mi?
İş Kazası Nedir?
İş yerinde veya işin yürütülmesi yerinde veya durumunda meydana gelen yaralanma veya ölüme sebebiyet veren vücut bütünlüğünü ruhen ve bedenen zarara uğratan bir hukuki durumdur. Burada üzerinde durulması gereken husus hukukun hangi kaza ve zararları iş kazası saydığı, iş kazasının gerçekleştiği yerin ve zamanın önemidir. Her olaya ve duruma göre münhasıran değerlendirme yapmak gerektiğini özellikle belirtmek isteriz. İş kazasının işyerinde meydana gelme zorunluluğu yoktur. İşe gelip giderken veya kadın işçinin süt izni sırasında meydana gelen kazaları da şartları mevcut ise iş kazası olarak tanımlamaktayız.
İş yerinde çalışıldığı sırada gerçekleşen tüm kazalar iş kazası olarak değerlendirilebilmektedir. Aynı zamanda işverenin direktifi ile işçinin gittiği yerde geçirilen kaza da iş kazasıdır. Aynı zamanda iş yerinde iken sağlık problemlerinden dolayı geçirilen hastalık, kaza da iş kazasıdır. Örneğin işçinin işyerinde kalp krizi geçirmesi, astım krizi geçirmesi de iş kazası olarak değerlendirilebilmektedir.
Örneğin işçinin işyeri servisinde iken veya işyerine gitmek üzere işyeri servisini beklediği esnada başına gelen kaza, trafik kazaları da iş kazası olarak adlandırılabilmektedir.
Burada işvenin kusuru önem arz etmez. İşverenin kusurunun ve kusur miktarının önemi tazminat hesabında önem arz eder.
İşçi iş kazasına uğradıktan sonra ne yapılması gerekiyor ?
İşçi İş kazasına uğramışsa işveren işçinin sağlığı ile ilgili tedbirleri aldıktan sonra durumu derhal sosyal güvenlik kurumuna bildirilir işveren tarafından yapılacak olan bu bildirim çok önemli olup işçi tarafından işverene karşı maddi manevi tazminat taleplerinde önemli hususların belirlenmesini sağlayacak olduğundan eğer ki işveren tarafından bu bildirim yapılmamışsa İşçi bir an önce gidip kendini toparladıktan Sonra bir an önce gidip sosyal güvenlik kurumuna iş kazası uğradığını bildirmelidir. Zaten işveren tarafından bu bildirim yapılmışsa işçi açısından Herhangi bir sıkıntı ortaya çıkmayacaktır ama işveren böyle bir bildirim yapmamışsa işçinin de sosyal güvenlik kurumuna gidip İş kazasında uğradığını bildirmek Hakkı bulunmaktadır.
Bu sebeplerle işte bir an önce gidip sosyal güvenlik kurumuna iş kazasına uğradığını bildirmelidir Sosyal Güvenlik Kurumu’nda Yapılan bu bildirimden sonra artık Sosyal Güvenlik Kurumu olayı araştırması ve raporlaması için bir iş müfettişi atayacaktır ve bu iş müfettişi iş yerine giderek işverenle görüşerek işçi ile görüşerek ve hatta gerekirse İşyerindeki tanıklarla görüşerek olayın oluş biçimine ilişkin bazı raporlar hazırlayacaktır bu raporlardan ilki Sosyal Güvenlik kurumunca iş kazası gerçekleşen kazanın bir iş kazası olup olmadığı tespit edilecektir. Sosyal Güvenlik Kurumu bu bir iş kazası derse son çıkan sonuca işverenin mahkemeye başvurarak itiraz etme hakkı vardır Sosyal Güvenlik Kurumu bir iş kazası değildir derse bu defa da işçinin olayı mahkemeye taşıyarak Sosyal Güvenlik tarafından yapılan bu tespite itiraz etme hakkı vardır.
Sosyal Güvenlik Kurumu olayın iş kazası olduğuna dair tespitler bulunduktan bu defa olaydaki kusurdur durumunu belirleyen bir kusur raporu hazırlayacaktır olayda işçi ne kadar kusurludur işveren ne kadar kusurludur veya bir üçüncü kişinin olayın yaşanmasına kusuru var mıdır tespit edilecektir. İş verenlerin işçilerine koruma ve gözetme borcu vardır bu sebeplerle işçi İş kazasında uğradığında işverenin Yaşanan bu kaza sebebiyle sorumlulukların ortaya çıkacaktır. Bu sorumluluklar maddi ve manevi tazminat olarak da işçiye yansıyacaktır İşçi kazaya uğradı sosyal güvenlik kurumlarına bildirimler yapıldı artık bundan sonra gidip mahkemede işverene karşı maddi ve manevi tazminat davası açabilir.
Maddi ve manevi tazminat istemleri işçiye ne kadar somut olaya göre ne kadar maddi ve manevi tazminat verilebileceği işçinin yaşına olaydaki kusur durumuna işini mağduriyetine olayda işveren tarafından ne kadar önlem alınıp alınmadığına gibi ve ana unsurlarla ana kriterlerle işçinin işine hangi işi yaptığına işçinin ne kadar maaş aldığı gibi ana kriterlerle belirlenecektir iş kazası sonucunda vefat etmiş olabilir bu durumda da Geride kalan mirasçıların işverenden destekten yoksun kalma tazminatı isteme hakkı mevcuttur yine iş kazası sonucunda işçi vefat etmişse durumun yaşanan olayın iş kazasının derhal sosyal güvenlik kurumuna bildirilmesi gerekmektedir bu bildirimi işverenin yapması gerekmektedir fakat işveren bu bildirimi yapmamışsa geride kalan miras yıllarında gidip sosyal güvenlik kurumuna böyle bir kaza olduğunu ihbar edebilmeleri bildirim yapmaları mümkündür.
Yine aynı şekilde iş müfettişi olaya ilişkin tespitlerde bulunacak ve bu tespitler mirasçıların işverenden ne kadar tazminat isteminde bulunabileceklerine dair ana unsurları belirleyecektir yine destekten yoksun kalma tazminatı da işçinin yaşına maaşına yaptığı işe geride kalan mirasçıların yaşına babanın veya annenin ölen işçinin Geride kalan mirasçılara ne kadar destek olduğuna olaydaki kusur durumuna göre ana unsurları belirlenecektir.
SGK İŞ KAZASI BİLDİRİMİNİ ALDIKTAN SONRA NE YAPAR?
SGK bu aşamada iş kazasının öğrenir öğrenmez durumu tespit etmesi ve araştırması için bir iş müfettişi görevlendirmektedir. İşveren işçi, işveren ve işyeri tanıkları ile görüşerek kazanın oluş biçimi ve zamanını da değerlendirerek bir rapor hazırlamaktadır.
1.İŞ KAZASI NİTELENDİRMESİ : Hazırlanan raporda ilkin olayın iş kazası olup olmadığı değerlendirilir; olay bir iş kazasıdır denilerek bir rapor düzenlenmiş ise bu halde işveren mahkemeye başvurarak rapora itiraz edebilir; tam aksine iş kazası olmadığına ilişkin rapora da işçi mahkemeye başvurarak itiraz edebilmektedir.
- KUSUR RAPORU: İş müfettişi olaydaki kusur durumu tespit etmek üzere bir kusur raporu hazırlaması ve işçi ne kadar kusurlu iş veren ne kadar kusurlu üçüncü kişilerin kazadaki kusuru nedir? Bunları rapor etmesi gerekmektedir. İşverenin işçiyi koruma ve gözetme yükümlülüğü olduğundan raporda kendisine yüklenen kusur oranı önemlidir ve tazminat hakkının ve miktarının hesaplanmasında dikkate alınır.
İş müfettişinin işyerindeki ve kazanın meydana gelmesindeki şekle dair tespitleri de raporda yer alır ve tazminatın belirlenmesinde önem taşır.
İŞ KAZASI NEDENİYLE NE GİBİ TAZMİNAT HAKLARIMIZ VARDIR?
İş kazası neticesinde işçi işverenden :
- Geçici iş göremezlik tazminatı
- Kalıcı iş göremezlik tazminatı
- Maddi tazminat davası
- Beden bütünlüğü bozulmasından dolayı manevi tazminat davası açabilmektedir
- Yine vefat eden işçinin yakınları da işverene karşı maddi tazminat davası olarak destekten yoksun kalma tazminatı ve yakınlarının kaybı dolayısı ile manevi tazminat davası açılabilir
İş kazası neticesinde işçinin haklarından mahrum kalmaması için işçinin iddiası ve tazminat talepleri işverenin kazanın gerçekleşebileceğinin bilincinde ve farkında olması ve olması gerektiği üzerinde yoğunlaşmaktadır.
Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki: iş kazası durumunda iş kazası öncesinde ve sonrasında yapılacaklar şeklinde değerlendirme yapılmaktadır.
İş kazasının savcılığa intikal etmesi sonucunda işçi ve işveren uzlaştırmaya gidebilir. Uzlaşma sonucunda işçiye bir miktar tazminat ödemesi yapılabilir. Daha sonra işçinin iş kazasından doğan tazminat alacağı için işverene maddi ve manevi tazminat davası açmasını CMK. m.253/19 hükmü engellemektedir.
Burada işçi ile işverenin uzlaşma durumu gerçekleşirse uzlaşma gerçekleştiğinde bu dosya kapsamındaki işçinin tüm haklarından mahrum kalınması söz konusudur. Artık tazminat ve sair haklarınızdan uzlaşma neticesinde feragat etmiş olmaktasınız.
Burada ki uzlaşma ile şikayetten vazgeçmenin farklı olduğunu beyan etmekte fayda vardır. Kişi şikayetten vazgeçmiş olsa da tazminata ilişkin haklarını saklı tuttuklarını beyan etmeleri faydalarına olmaktadır, fakat bu beyanda bulunmasa dahi tazminat hakkından feragat ettiğini şikayetten vazgeçerken ayrıca ve açıkça belirtmemiş ise tazminat haklarının saklı olduğunu söylemekte fayda vardır.
Burada tazminat hakkı olan ölen işçinin yakınlarının kanunen kan bağı ilişkisinde bulunması zorunluluğu yoktur. İşçinin eşi, anne- babası, çocukları yanında ölen işçinin nişanlısı, sürekli ve düzenli yardımda bulunduğu kimseler de tazminat talebinde bulunabilmektedir.
İŞ KAZASINDA HANGİ MAHKEME GÖREVLİDİR?
Bu konuda iş mahkemeleri özel yetkili ve görevli mahkemedir.
İŞ KAZASINDA NE KADAR TAZMİNAT ALINIR?
Burada iş kazası ile bedensel zarar gören işçiye veya iş kazası neticesinde vefat eden işçinin yakınlarına ödenecek olan tazminatta işçinin mesleği, yaptığı iş türü, yaşı, konumu, olaydaki kusur durumu ve sair bir çok etken olayda dikkate alınmak sureti ile tazminat miktarı belirlemesi yapılmaktadır. Bu sebeple bu aşamada farazi tazminat miktarı için kesin bir şey söylemek mümkün değildir. Asa hukuk bürosuna gelip hukuki olarak danışmanlık hizmetimizden yaralanmak isteyen müvekkillerimize mevzu bahis olaylara göre hukuki değerlendirmeler yapılmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken diğer bir husus sigortalı işçinin sgk’dan eğer bir ödenek alması durumu varsa bu ödenek işverenden alacağı iş kazası tazminatından mahsup edileceğidir.
Dava sonunda belirlenen tazminattan kurumun bağladığı ödeneğin toplam miktarı çıkarılarak hesaplama yapılır.
İşçinin tazminat hakkının hesaplanmasında önem arz eden hususlardan bir diğeri de işçinin iş tanımı dışındaki alanlarda çalışmamasıdır. Nitekim iş kazası işçinin iş tanımının içinde yer almayan işlerin görülmesi esnasında görülürse işveren kendisinin işçinin bu işle görevli olmadığından dolayı işçiyi koruma ve gözetme yükümlülüğünün dışındaki bir alanda olmasından dolayı tazminattan sorumlu olmadığı savunması yapabilmektedir. Fakat burada yazılı bir emir söz konusu ise durum işveren aleyhine döner.
İŞVERENİN HİÇ KUSURU OLMAZSA İŞÇİ TAZMİNAT ALAMAZ MI?
İşverenin hiç kusuru olmasa dahi Yargıtay’ın görüşüne göre kusursuz sorumluluğun kapsamına giren bazı haller dolayısı ile işçiye tazminat ödenmesi söz konusu olmaktadır. İşverenin bu tazminattan sorumlu olmaması için işverenin kusursuz sorumluluğa dair illiyet bağını kesen sebeplerin mevcut olması gerekmektedir. Örneğin mücbir sebep; zorunluluk haller; işçinin ağır kusuru veya kastı söz konusu ise işverenin tazminattan sorumlu olmaması söz konusu olabilmektedir.
Covid-19 sebebiyle vefat etmiş kişilerin durumların iş kazası olarak kabul edilip edilemeyeceği,
Bugünlerde en çok konuşulan ve tartışılan konulardan bir tanesi covid-19 sebebiyle vefat etmiş kişilerin durumların iş kazası olarak kabul edilip edilemeyeceğini noktasındadır buna ilişkin henüz verilmiş bir örnek Yargıtay kararı yok örnek bir mahkeme kararı yok Herhangi bir kişi kovid-19 sebebiyle vefat etmiş ise tabii ki yaşanan bu olay iş kazası olarak kabul edilmeyecektir. Çünkü kişinin iş yerinde mi hasta oldu Yoksa evinde mi hasta oldu Yoksa evine gidip gelirken yolda mı hasta olduğu gibi durumların test edilmesi neredeyse imkansız olduğu için bu sebeplerle kişinin işyerinde covid-19 hastalığına yakalandığı ve vefat ettiği gerekçesiyle taleplerinin çok olumlu sonuçlanabileceğini düşünmüyoruz ama sağlık çalışanlarının covid-19 sebebiyle ve farklarının iş kazası olarak kabulü gerektiğini düşünüyoruz mahkemelerin ilerleyen süreçlerde Bu konularla ilgili nasıl karar vereceğini göreceğiz.
Av. Kübra Nur SAKMANLI
